ERKEKTE KISIRLIK SEBEPLERİ NELERDİR?

Bilindiği üzere bir yıllık korunmasız ilişkiye rağmen gebe kalamama durumu infertilite olarak değerlendirilir. İnfertil çiftlerin %20 sinde erkekteki anormalliklerin tek neden olduğu; %20-40’ında ise önemli bir etken olarak erkek infertilitesinin eşlik etmektedir.

Erkek infertilitesi sebepler listesi uzundur fakat 4 ana başlıkta incelenebilir;

Hipotalamohipofizer Bozukluklar ( %1-2)
Testislere ait bozukluklar (%30-40)
Sperm iletim (transport) bozuklukları(%10-20)
Sebebi bilinmeyen (%40-50)

Hipotalamik sebeplerden ensık doğuştan sebep Kallman sendromudur. Gonadotropin salgılatıcı hormon eksikliği ile seyreder. Yine sistemik hastalıklar sarkoidoz, histiositozis,transfüzyon a bağlı demir birikimi gibi durumlarda da gonadotropin salınımı inhibe olabilir.

Süt hormonu olarak bilinen prolaktin hormonunun fazla salınımı ( hiperprolaktinemi) dışarıdan androjen almak, steroid tedavisi, kritik hastalıklar, kafa travmaları kronik sistemik hastalıklar ( diabet) ve çağımızın en önemli hastalığı olan obezite (şişmanlık) erkeklerde beyindeki hormonları inhibe ederek kısırlık sebebi olabilir.

Kleinfelter sendromu ; Cinsiyet kromozomlarının anöploidisi ile karakterize bir durumdur. Normal erkek cinsiyet kromozomları 46XY olarak değerlendirilir. Kleinfelter sendromunda fazla bir X kromozomu mevcuttur (47XXY) . Bu hastalarda seminifer tübül ve leydig hücrelerinde hasara bağlı küçük ve sert testisler mevcuttur. Etkilenen erkeklerde düşük sperm sayısı vardır. Bu hastalarda kol-bacak uzunluğu testosteron yetmezliği ve psikososyal problemler görülmektedir.

Y KROMOZOM DELESYONLARI

İnfertil erkeklerin %20 sinde görülen ciddi sperm azlığı ( oligospermi) ve azoospermi nin sıklıkla görülen nedeni Y kromozomunun uzun kolundaki mikrodelesyonlar( kopmalar) dır.

AZFa,AZFb ve AZFc olmak üzere üç gen bölgesi vardır.

AZFa veya AZFb bölge yokluğu (delesyon) tipik olarak sperm yokluğu (azoospermiye) sebep olurken AZFc mutasyonları ise oligospermiden azoospermiye kadar değişen erkek infertilitesine sebep olabilir.

TÜM Y Kromozom anormallikleri etkilenen erkekten tüp bebek yöntemi ile elde edilen gebelikten doğan erkek çocuğada geçeceğinden sperm örnekleri kullanılmadan önce genetik testler yapılmalı ve danışmanlık hizmeti verilmelidir.

KRİPTOORŞİDİZM (İNMEMİŞ TESTİS)

Fetal gelişim sırasında erkeklik hormonu (androjen) bağımlı olan testislerin inmesinde sorun olması durumudur. Testisler hayatın erken dönemlerinde daha kolay olarak skrotuma inip geri kaçabilir. Bir yaş civarı tstisler skrotuma yerleşebilir. İnmemiş testis durumunda çeşitli derecelerde değişen sperm anomalileri izlenir.

VARİKOSEL

Skrotumda bulunan toplar damarlardaki genişlemeye verilen isimdir. İnfertil olgularda %30 oranında görülür ve sol tarafta daha sık gözlenir. Testis ısısının artması ile beraber lokal toksinlerin uzaklaştırılmasında gecikme spermlere iletilen oksijen miktarında azalma (hipoksi) ve kanın sirkülasyonunda azalma (staz) olası sebeplerdir.

ENFEKSİYONLAR

Kabakulak orşiti ; Kabakulak geçiren erkeklerde %25 oranında görülür.

Gonore (bel soğukluğu) klamidya enfeksiyonları , tüberküloz (verem), lepra ve HIV enfeksiyonları da erkek infertilitesi ile ilişkili olabilecek enfeksiyonlardır

İLAÇLAR

Kemoterapi ilaçları

Androjen üretimini bozan ilaçlar (Flutamid,siproteron,spronolakton) ketakonazol, simetidin, steroidler

RADYASYON

15 RAD(0.0015 Gy) gibi düşük dozda bir radyasyon maruziyeti sperm üretimini baskılayabilir iken 6Gy üzerindeki radyasyon dozu kalıcı sperm bozukluğu ve infertiliteye sebep olur.

Sigara ağır metaller böcek ilaçları, organik çözücüler çevresel toksinler alkol, medulla spinalis hasarı devamlı sauna ve kaplıca kullanımı kronik böbrek yetmezliği, siroz, diabet, yeme bozuklukları orak hücreli anemi gibi hastalıklar gonadlarda yetmezliğe yol açar.

SPERMİN TAŞINMASI İLE İLGİLİ BOZUKLUKLAR

Sperm üretimi normal olmasına rağmen sperm taşıyıcı kanallarda tıkanıklık veya fonksiyon bozukluğu sonucunda infertilite gelişebilir.

Kistik Fibrozis, Kartegener sendromu ve Young sendromu gibi genetik hastalıklarda da sperm kanallarında tıkanıklıklar mevcut olup azoospermi meydana getirirler.

İnfertilite ile başvuran çiftlerde kadının değerlendirilmesi kadar erkeğinde ayrıntılı olarak ve aynı anda değerlendirilmesi çok önemlidir. Değerlendirmede öncelik spermiogram yapılması ve hastaların infertilite uzmanı ve androloji uzmanı ile birlikte multidispliner olarak değerlendirilmelidir.